Vrijwillige fusie van gemeenten - Impactanalyse van de KSZ

Reikwijdte van de impactanalyse

Naar aanleiding van de aangekondigde fusie van gemeenten op 1 januari 2025 vindt u hierbij de aandachtspunten en een korte beschrijving van de impact in de sociale zekerheid, meer bepaald wat betreft het garanderen van de continuïteit in gegevensmededelingen aan instellingen binnen en buiten de sociale zekerheid met tussenkomst van de Kruispuntbank en het toekennen van rechten door die instellingen.

Een meer uitgebreide globale impactanalyse voor fusies van gemeenten in Vlaanderen vindt u in het document 'Draaiboek vrijwillige fusies'

Wat is een ‘fusie’

Op basis van de eerste fusiegolf die heeft plaats gevonden op 1 januari 2019, kunnen zich volgende scenario’s voordoen:

scenario 1: de fusionerende gemeenten worden een nieuwe entiteit
- ‘bestaande’ gemeenten A, B en C fusioneren tot ‘nieuwe’ gemeente D
scenario 2: de fusionerende gemeenten gaan op in één van de gemeenten die aan de fusie deelnemen
- ‘bestaande’ gemeenten A, B en C worden geïntegreerd binnen ‘bestaande’ gemeente C

Het behoort tot de exclusieve bevoegdheid van de gemeenten om te bepalen welk scenario weerhouden wordt. Afhankelijk van het gekozen scenario kan de impact verschillend zijn.

Unieke codificatie van gemeente

De administratieve indeling van België gebeurt aan de hand van 4 territoriale eenheden: gewesten, provincies, bestuurlijke arrondissementen en gemeenten. De gemeenten zijn de kleinste atomaire eenheden en worden uniek geïdentificeerd aan de hand van een NIS-code die wordt toegekend door de Algemene Directie van de Statistiek (Statbel) bij de FOD Economie. Bovendien kent de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) bij de FOD Economie aan elke gemeente een KBO-nummer toe. In functie van het gekozen scenario zal er een nieuwe NIS-code en een nieuw KBO-nummer worden toegekend (scenario 1) of wordt een bestaande NIS-code en een bestaand KBO-nummer hergebruikt (scenario 2).

In het kader van project BeSt Address zullen de regio’s voortaan verantwoordelijk zijn voor het toekennen van de unieke codificatie van de gemeenten (een ‘BeSt-id’). Tegen de fusiegolf van 2025 zou BeSt Address volledig operationeel moeten zijn.

Mutaties Rijksregister en KSZ-registers

Ongeacht het gekozen scenario zal een fusie aanleiding geven tot het doorsturen van mutaties door het Rijksregister voor alle inwoners van een gemeente voor wie er een wijziging in adres optreedt ten gevolge van deze fusie. Een adreswijziging kan zich voordoen doordat er een nieuwe unieke code toegekend wordt aan de gemeente maar kan zich ook voordoen door een wijziging van straatnamen, straatnummers enz. (bv. fusionerende gemeenten A en B hebben beiden een ‘Dorpsstraat’ waarbij één of beide straatnamen bij een fusie van naam wijzigen).

De KSZ kent aan personen die niet zijn ingeschreven in een Belgische gemeente maar die in contact komen met de Belgische sociale zekerheid/gezondheidszorg/… een zogenaamd ‘BIS-nummer’ toe. Deze personen kunnen beschikken over een Belgisch contactadres. Bij een fusie van gemeenten zullen er bijgevolg ook mutaties door de KSZ in het netwerk worden verdeeld om die wijzigingen van contactadressen door te geven.

Werking Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW)

In uitvoering van het Decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur werden sinds 2019 in Vlaanderen de OCMW’s binnen de gemeentebesturen geïntegreerd. Een vrijwillige fusie van gemeenten heeft bijgevolg ook een directe impact op de werking van de OCMW’s die gebruik maken van KSZ-diensten voor het ontsluiten van diverse gegevensbronnen bij het uitvoeren van het sociaal onderzoek en voor het toekennen van het recht op maatschappelijke integratie. Daartoe connecteren ze zich aan de hand van unieke ‘credentials’ op de infrastructuur van de KSZ die haar toelaat om het OCMW uniek te identificeren en te authentiseren, de toegangsrechten na te gaan en in het personenrepertorium dat beheerd wordt door de Programmatorische Dienst Maatschappelijk Integratie (POD MI) te verifiëren of het OCMW een dossier beheert over de betrokkene. Bij een fusie van gemeenten en OCMW’s zullen die ‘credentials’ vernieuwd dienen te worden. Bovendien zullen de integratielijnen in het repertorium van de POD MI, in functie van het scenario dat voor die specifieke gemeenten van toepassing zal zijn, samengevoegd of overgeheveld worden.

Automatische toekenning van aanvullende rechten

Op vraag van de regering piloteert de KSZ het programma ‘geharmoniseerde sociale statuten – afgeleide rechten (GSS)’ . Een afgeleid recht (ook aanvullend recht genoemd) is een recht op één of ander voordeel binnen of buiten de sociale zekerheid waarvan een natuurlijke persoon (of zijn rechthebbenden) kan (kunnen) genieten omwille van het socialezekerheidsstatuut van die natuurlijke persoon (of van zijn rechthebbenden). Aanvullende rechten die worden toegekend door gemeenten en OCMW’s dienen afgedekt te zijn door een gemeentelijk reglement of een beslissing van de gemeenteraad of OCMW-raad. Bij een fusie van gemeenten A en B is het mogelijk dat bepaalde voordelen automatisch werden toegekend in gemeente A en niet in gemeente B. De bestaande reglementen en beslissingen dienen bijgevolg een einde te nemen op datum van de fusie en er dient een nieuw reglement of een nieuwe beslissing te worden voorzien. In geval van de gemeenten zal er bovendien een nieuw contract met de KSZ moeten worden afgesloten (voor OCMW’s is dat niet langer het geval; zij verklaren uitdrukkelijk in een door de voorzitter ondertekende verklaring dat ze instaan voor het onverkort naleven van de bepalingen van het gebruikersreglement). Ook op technisch vlak dienen er opnieuw afspraken te worden gemaakt tussen de ‘nieuwe’ gemeente of het ‘nieuw’ OCMW en de KSZ.

Beleidsondersteunend onderzoek

De KSZ beheert het Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming dat de koppeling beoogt van sociaal-economische gegevens afkomstig van de instellingen uit de Belgische sociale zekerheid en van andere openbare instellingen. Het Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming heeft daarbij tot doel beter, sneller en goedkoper te kunnen inspelen op gegevensaanvragen afkomstig van onderzoeksinstellingen en van de overheid. Bij het uitvoeren van longitudinale studies waarbij het personele toepassingsgebied gebaseerd is op een territoriale afbakening en die lopen over een periode waarbinnen de fusiedatum van de gecibleerde gemeenten valt, kan de populatie niet langer éénduidig worden afgebakend (bv. studie voor populatie van gemeente A die opgaat in gemeente B).

Diversen

Configuraties van KSZ-diensten

Diverse gegevensmededelingen die zijn opgezet, bakenen de doelpopulatie af op basis van ingezetenschap in een gemeente wat wordt nagegaan aan de hand van de NIS-code van de gemeenten; ook die diensten zullen aangepast moeten worden teneinde de populatie verder correct te kunnen afbakenen (bijvoorbeeld de doorgave van notificaties handicap aan de Vlaamse Sociale Bescherming op basis van een vaste lijst van NIS-codes).

Gebruik van e-Box

Zowel de gemeenten als de OCMW’s maken als verzendende instelling documenten over in de beveiligde elektronische brievenbus van de burger. Bij een fusie van gemeenten dient er in functie van het gekozen scenario een nieuwe ‘onboarding’ te worden opgestart.

Contact

Voor meer informatie contacteer de dienst Programma-, Project- en Klantenbeheer (PPKB). External@ksz-bcss.fgov.be